بعضی ایران روحانی‌لری و یهودی‌لر
علی شامیل
alishamil@yahoo.com
1988-نجی ایل فئورالېن 20-ده إرمنی میللتچی‌لری‌نین تحریکی ایله آذربایجانېن داغ‌لېق قاراباغ موختار ویلایتینده یاشایان إرمنی‌لرین اؤندر‌لری آذربایجانېن ترکیبیندن چېخېب إرمنیستانا بیرلشمک حاققېندا قرار قبول إتدیلر. اۏنلارې بو ایشه هَوَس‌لندیرن سۏوئت رهبر‌لیڲی ایدی. حاکیمییَتده‌کی‌لرین بعضی‌لری داغ‌لېق قاراباغدا قبول إدیلمیش قرارې آچېق دستکلمه‌سه‌لر ده، آلتدان-آلتدان إرمنی میللتچی‌لرینی قېزېشدېرېردېلار.
آذربایجانې ایداره إدَن‌لردن بو قرار'لا راضېلاشماسالار دا، مۏسکۏنون قۏرخوسوندان سوسوردو‌لار. خالق ایسه سوسموردو، مئیدان‌لارا آخېن إده‌رَک إعتیراضېنې بیلدیریردی. بو إعتیراض‌لار اؤنجه إرمنیستاندا کیچیک تۏققوشما‌لارا، آیرې-آیرې مۆسلمان‌لارېن دؤڲۆلمه‌سینه و اؤلدۆرۆلمه‌سینه نه‌دن اۏلدو. جزا‌سېز قالدېق‌لارېنې، إرمنیستانداکې و آذربایجانداکې سۏوئت اۏردوسونون اۏنلارې قۏرودوغونو گؤرَن إرمنی قولدور‌لارې 1988-نجی ایلده إرمنیستاندا یاشایان بۆتۆن مۆسلمان‌لارې، یانې تۆرک‌لری و مۆسلمان کۆرد‌لری قۏودولار. اۏنلارېن أکثریتی آذربایجانا سېغېنماق مجبورییَتینده قالدې.
سۏوئت حربچی‌لریندن سیلاح آلان إرمنی قولدور‌لارې کیچیک تۏققوشما‌لارې ساواشا چئویردیلر.
بو ساواش 30 ایله یاخېن دېر گاه گۆج‌لَنیر، گاه دا ضعیف‌لَییر. سۏوئت اۏردوسونون کؤمه‌ڲی ایله إرمنی سیلاحلې دسته‌لری تک داغ‌لېق قاراباغدا یۏخ، أطراف رایۏن‌لاردا دا آذربایجانلې‌لار یاشایان کند و شَهَر‌لره باسقېن إتدیلر. بئله‌جه، قېسا سۆرَجده 1 میلیۏنا یاخېن آذربایجانلې آتا-بابا یوردوندان دیدرگین دۆشدۆ، 30 مین نفره یاخېن دا اؤلدۆرۆلدۆ. آذربایجان تۏرپاغې‌نېن 20 فاییضی، یانې 14 رایۏنو إرمنیستا‌نېن نظارَتینه کئچدی.
BMT تهلۆکهسیزلیک شوراسې 1993-نجۆ ایلده آذربایجانېن ایشغال اۏلونموش تۏرپاق‌لارې‌نېن گئری قایتارېلماسېنې إرمنیستاندان طلب إتدی. إرمنیستان بو قطعنامه‌لری سایمادې. مۆوَقَّتی آتش‌کَس إدیلدی و صۆلح یاراتماق اۆچۆن روسیه، فرانسا و آمریکانېن رهبر‌لیڲی ایله ATT-ده “مینسک قوروپو” آدلې بیر تشکیلات یارادېلدې. بو تشکیلات چۏخلو دانېشېق‌لار آپار‌سا دا، دئمک اۏ‌لار، هئچ بیر ایش گؤرمه‌دی. قاچقېن‌لار چادېر‌لاردا، واقۏن‌لاردا، تۏرپاق داخما‌لاردا یاشادېلار. جبهه خطینده ایسه آذربایجانېن دینج ساکین‌لری، عسگر و ضابیط‌لری إرمنی‌لرین آتدېغې گۆلـله‌لردن اؤلدۆ...
2020-نجی ایل اییولون 11-دن 12-ـه کئچن گئجه إرمنی سیلاحلې قۆوّه‌لری آتش‌کَس إعلان إدیلمیش قاراباغدا دَڲیل، اۏرادان اوزاقداکې تۏووز رایۏنوندا ساواشې آلۏولاندېردېلار. اۏنلار غفلَتَن هۆجوما کئچه‌رَک آسیانې اوروپا ایله بیرلشدیرن یئنی دَمیر یۏلونو، آذربایجاندان تۆرکییه و اۏرادان دا اوروپا اؤلکه‌لرینه گئدن نفت، قاز کمرلرینی، شۏسه یۏلونو توتماغا جالېشدېلار.
لاکین بو دفعه آذربایجان اۏردوسو اۏنلارېن هۆجومونون قارشې‌سېنې آلا بیلدی. دؤڲۆش‌لر زامانې آذربایجان کند‌لرینده إولر داغېدېلدې، دینج أها‌لی، عسگر و ضابیط‌لر، حتتا گنج ژئنئرال پۏلاد هاشېم‌اۏو بئله شهید إدیلدی.
بونا إعتیراض علامتی اۏلاراق مۏسکۏداکې آذربایجان أصیللی ایش آدامې، "کییئوسکایا پلۏشاد" هۏلدینق ایداره هئیأتی‌نین صدری، میللییتجه یهودی قۏد نیسان‌اۏو إرمنی‌لرین مال‌لارېنې بازارا بوراخمادې. إرمنیستاندان گتیریلمیش مئیوه و تره‌وَز خاراب اۏلدوغوندان زیبیل‌لیڲه آتېلدې. إرمنیستان ایقتیصادییاتېنا دَڲَن ضررین قارشې‌سېنې آلماق اۆچۆن روسییه‌نین خاریجی ایش‌لر ناظیری سئرگئی لاورۏو (شَهَر بلدییه‌سی، تیجارت ناظیری دَڲیل، خاریجی ایش‌لر ناظیری!) قۏد نیسان‌اۏوو و بازار‌لارېنا إرمنیستان محصول‌لارېنې بوراخمایان یهودو ایش آدام‌لارېنې چاغېرېب اۏنلارا تانسییۏن گؤرسَتدی.
همین گۆن‌لرده ایران مۏللا‌لارې‌نېن مال‌لارېنې مۆسلمان تاجیرلـر إرمنیستاندا شېدېرغې ساتېردې. نئجه دئیَرلر، بازار‌لارې‌نېن گۆر واختې ایدی. تبریزین، اورمونون، أردبیلین و ب. شَهَر‌لرین جۆمعه ایمام‌لارې دا چېخېش إده‌رَک إرمنی‌لر'له مۆسلمان‌لار آراسېندا گئدن بو تۏققوشما‌لارا مسجید‌لرده مۆناسیبت بیلدیریردی. إرمنی‌لرین آذربایجانا هۆجوم إتمه‌سینی، دینج مۆسلمان‌لارېن اؤلدۆرۆلمه‌سینی أردبیلین جۆمعه ایمامې حَسَن عامیلی بئله ایضاح إدیردی: “بؤیۆک مۆقصّیر قلَمدن دۆشۆب. بؤیۆک مۆقصّیرین بیری أبۆلفضل إلچی‌بڲ دیر. اۏ زامان کی، ایران گلمیشدی، هر نه‌یی قوتارمېشدې، بیزیم ژئنئرال‌لارېمېز جَنگ إله‌ییردی قاراباغدا، أبۆلفضل دئییر یۏخ، من قاراباغې وئره‌رم إرمنی‌لره، ایرا‌نېن ألی'له قورتارمارام. اۏ تعصّۆب اۏندا اۏلماسایدې، اۏ میللتچی‌لیک اۏندا اۏلماسایدې، اۏ نژادپرست‌لیک اۏندا اۏلماسایدې، اۏ قره فیکیر اۏندا اۏلماسایدې، ایران قورتارمېشدې. ایران نه قَدَر زحمت چکمیشدی هامې‌سېنې هَدَر إله‌دی”.
من ایراندا بیر نئچه جۆمعه ایمامې ایله گؤرۆشمۆشَم، نئچه‌سی‌نین ده چېخېشېنې دینله‌میشَم. اۏنلاردان تبریزین جۆمعه ایمامې آ‌یت‌الله مۆسلۆم ملکوتی، اورمونون جۆمعه ایمامې غلا‌مرضا حَسَنی حاققېندا مقاله‌لر ده یازمېشام. أردبیلین جۆمعه ایمامې حَسَن عامیلی‌نین تۆرکجه دانېشېغېنې باشا دۆشدۆڲۆمه گؤره، اۏنون'لا دا گؤرۆشمک، تَشَکّۆرۆمۆ بیلدیرمک ایسته‌میشدیم. آما بئله بیر گؤرۆش باش توتمامېشدې.
حَسَن عامیلی‌نین بو چېخېشېنې دینله‌یَنده ایسه چاشېب قالدېم. همین گۆن‌لرده تبریزین، اورمونون و ب. شَهَر‌لرین جۆمعه ایمام‌لارې دا نالا-مېخا ووران چېخېش‌لار إتمیشدیلر. آما هئچ بیری حَسَن عامیلی‌نینکی قَدَر دَڲیلدی. آنلېیا بیلمیرَم، حَسَن عامیلی ساوادسېز‌لېغېندان بئله دانېشېر؟ ساوادسېز آدامې جۆمعه ایمامې قۏیمازلار. یادداشې پۏزولوب؟ اۏنا دا اۏخشامېر! حؤکۆمتین گؤزۆنه گیریب داها بؤیۆک وظیفه آلماق ایسته‌ییر؟ اۏ دا عاغېلاباتان گؤرۆنمۆر. چۆنکی آذربایجان اۏردوسو قاراباغې ایشغالدان آزاد إتمه‌ڲه باشلایاندان سۏنرا ایران رهبر‌لیڲی‌نین وئردیڲی بَیانات‌لار باشقا شئی دئییر.
أبۆلفضل إلچی‌بڲ 10 ایلدن چۏخ دېر دۆنیاسېنې دَڲیشیب. بو اؤتن ایل‌لرده آذربایجان'لا إرمنیستان آراسېندا چۏخ تۏققوشمالار، چۏخ دانېشېق‌لار اۏلوب. هامې‌سېندا دا ایران رهبر‌لیڲی إرمنی‌پرست مؤوقئع توتوب. بیر دفعه ده اۏلسون BMT تهلۆکهسیزلیک شۆراسې‌نېن 1993-نجۆ ایلده قبول إتدیڲی 4 قطعنامه‌نی یا‌دا سالمایېب. هر زامان دئییب دانېشېق‌لارا گئدین. بو دا اۏ دئمک ایدی کی، إرمنیستان سیزین تۏرپاق‌لارېنېزې ایشغال إدیب، اۏنلار گۆجلۆ دیر، سیز گۆجسۆز‌سینیز. اۏنلارېن دئدیک‌لری ایله راضېلاشېن.
حَسَن عامیلی دئییر: “اۏ زامان کی، ایران گلمیشدی، هر نه‌یی قوتارمېشدې، بیزیم ژئنئرال‌لارېمېز جَنگ إله‌ییردی قاراباغدا”. گؤره‌سن، حَسَن عامیلی اۏ زامان دئیَنده تاریخین هانسې ایلینی، گۆنۆنۆ نظرده توتور؟
إرمنیستان داغ‌لېق قاراباغې 1988-نجی ایلده اؤزۆنه بیرلَشدیرمک حاققېندا قرار قبول إتدیڲی گۆن‌لری نظرده توتورسا، اۏندا ایران حؤکۆمتی‌نین نۆماینده‌لری سۏوئت‌لر طرفه باخا بیلمیردیلر. حتتا ایران سَرحدچی‌لری آراز چایې‌نېن یانېندان گیل گؤتۆرمک ایسته‌یَنده آی‌لار'لا مۏسکۏدان جاواب گلمه‌سینی گؤزله‌ییردیلر. همین دؤورده ایران طرفی آذربایجانا ژئنئرال دَڲیل، جاسوس بئله گؤندَرمه‌ڲه قۏرخوردو. همین ایل‌لرده أبۆلفظل علی‌یئو (1990-نجې ایلده إلچی‌بڲ سۏی‌آدېنې قبول إتدی) أل‌یازما‌لار أنیستیتوسوندا بیر آراشدېرېجې ایدی.
سۏوئت حاکیمییَتی ایل‌لرینده آذربایجاندا مسجید‌لرین أکثریيَّتی باغلانمېشدې، بینا‌لارې آنبارا، چال-چاغېر یئرینه چئوریلمیشدی. أبۆلفضل علی‌یئو (إلچی‌بڲ) آذربایجان خالق جبهه‌سی دئییلن ایجتیماعی تشکیلاتا صدر سئچیلندن سۏنرا آذربایجاندا ایسلام دینینه ماراق سۆرعت'له چۏخالدې. ناماز قېلا‌ن‌لارېن، اۏروج توتان‌لارېن، مسجید تیکدیرن‌لرین سایې آرتدې. بو ایش‌لرین آرخاسېندا دوران، کۏمۏنیست پارتی‌سینه قارشې دیره‌نیش گؤرسه‌دن ده أبۆلفضل إلچی‌بَڲین رهبر‌لیک إتدیڲی خالق جبهه‌سی ایدی.
1990-نجې ایل 19 یانوار گئجه‌سی سۏوئت اۏردوسو آذربایجانا یئریدیلنده، گۆناه‌سېز اینسان‌لار اؤلدۆرۆلمه‌ڲه باشلایاندا ناخچېوان موختار سۏوئت سۏسیالیست رئسپوبیلکاسې‌نېن عالی سۏوئتی تۏپلانتې کئچیرده‌رَک سۏوئت‌لر بیرلیڲی‌نین ترکیبیندن چېخدېغېنې إعلان إتدی. ناخچېوا‌نېن 1828-نجی ایله‌جن قاجارلار دؤولتی‌نین ترکیبینده اۏلدوغونو نظره آلاراق ناخچېوان عالی سۏوئتی کؤمَک اۆچۆن ایران ایسلام رئسپوبلیکاسېنا رسمی مۆراجیعت إتدی. جاواب ایسه بئله اۏلدو: ایران ایسلام رئسپوبلیکاسې‌نېن پرئزیدئنتی رفسنجانی دئدی کی، روسیه (سۏوئت حؤکومَتی ده یۏخ ها! اۏندا هله سۏوئت حؤکۆمتی یېخېلمامېشدې و روسیه رئدئراسییاسې دا سۏوئت‌لردن آیرېلمامېشدې.) بیزیم دۏستوموز و قارداشېمېز دېر. کیم اۏنا قارشې دورسا، بیز اۏنا قارشې‌یېق!
یانې رفسنجانی مۆسلمان‌لارېن، واختې ایله عئینی بیر دؤولتین ترکیبینده اۏلدوغو بو اینسان‌لارېن دَڲیل، روس‌لارېن طرفینی توتدو. همین دؤورده خاریجی ایش‌لر ناظیری ویلایتی و باشقا حؤکومَت مأمور‌لارې دا رفسنجانی‌نین سؤزۆنه بنزَر سؤزلر دئدیلر. تبریزین جۆمعه ایمامې رسمی مسأله‌یه مۆناسیبت بیلدیرمه'سه ده، ناخچېوا‌نېن سۏوئت‌لر بیرلیڲیندن چېخماسېنا داییر سندی گتیرَن نۆماینده هئیأتی ایله گؤرۆشنده آغلایا-آغلایا ایران حؤکۆمتی‌نین سیاسَتینی یۆنگۆل ده اۏلسا، پیسله‌دی.
آذربایجان 1991-نجی ایل اۏکتۏبرون 18-نده مۆستقیل‌لیڲینی إعلان إتدی. ایراندان ژئنئرال‌لار اۏندان سۏنرا گلیب قاراباغدا جَنگ إدیبلرسه، دئمک اۏندا آذربایجانېن طرفینده دَڲیل، إرمنی‌لرین طرفینده اۏلوبلار. آذربایجان مۆستقیل‌لیڲینی إعلان إدَندَن 1992-نجی ایلین اییولوناجان بیر کندی بئله آزاد إده بیلمه‌میشدیک. عکسینه إرمنی‌لر روسیا‌نېن 366-نجې مۏتۏاتېجې آلایې‌نېن یاردېمې ایله 1992-نجی ایلین فئورالېن 25-ندن 26 کئچن گئجه خۏجالېدا 63-ـۆ اوشاق، 106-سې قادېن، 70-ـی قۏجا و قارې اۏلماق'لا 613 اینسانې قدّارلېق'لا اؤلدۆرۆب، 563 اینسان یارالانېب و یا شیکست إدیلیب، 1275 نفر أسیر گؤتۆرۆلۆب کی، اۏنلاردان دا 150 نفَری‌نین قالدېسې و اؤلدۆسۆ بوگۆنه‌جن بَللی دَڲیل.
1992-نجی ایل آپرئلین 8-نده کلبجر رایۏنونون آغدابان کندینه هۆجۆم إدَن إرمنی‌لر کندده 67 نفری اؤلدۆرۆب، 130 إوی یاندېرېب و خئیلَک اینسانې أسیر گؤتۆرۆبلر. مۆسلمان‌لار یاشایان ما‌لې‌بڲلی، یوخارې قوشجو، مئشه‌لی و ب. کند‌لر ده إرمنی قولدور‌لارې طرفیندن یاندېرېلدې، أهالی‌سی اؤلدۆرۆلدۆ.
1992-نجی ایل مای آیې‌نېن 6-7-سینده ایران حؤکومَتی واسیطه‌چی‌لیک آدې آلتېندا آذربایجانېن و إرمنیستا‌نېن رهبر‌لرینی تئهرانا دانېشېق‌لارا چاغېردې. اۏنلار دا گئتدیلر و إله همین واخت إرمنی‌لر شوشا شَهَرینی ایشغال إله‌دی. دؤڲۆشده اۏنلار'لا آذربایجانلې دۆنیاسېنې دَڲیشدی. دۆنیاسېنې دَڲیشَن‌لر آراسېندا یهۆدی آلبئرت آقارونۏو دا اۏلموشدو. تانکچې آلبئرت آقارانۏو شوشایا هۆجوم إدَن إرمنی تانکېنې وورور. سۏنرا تانک'لا نؤوبَتی هۆجوما کئچمک ایسترکن قارشې‌لارېنا بیر آذربایجانلې دؤڲۆشچۆنۆن مئییتی چېخېر. یهودی آلبئرت آقارانۏو تانکې شهیدین جسدی اۆزه‌ریندن سۆرمۆر. تانکدان إنیب اۏنو کنارا چکمک ایسترکن اۏنو إرمنی اسنایپئرچی‌سی وورور. یهودی مۆسلمان دؤڲۆشچۆنۆن جسدینی تاپداماق ایسته‌مه‌دیڲی بیر واختدا تئهراندا ایران رهبر‌لری صۆلح یاراتماق آدې آلتېندا شوشا‌نېن ایشغالېنا شراییط یارادېر. بونو اۏنا گؤره یازدېم کی، یهودی‌لر'له ایران مۏللا‌لارې‌نېن آذربایجانا مۆناسیبتینی اۏخوجو اؤزۆ گؤرسۆن.
1992-نجی ایل اییولون 7-سینده أبۆلفضل إلچی‌بڲ آذربایجان پرئزیدئنتی سئچیلدی. آذربایجانېن گؤڲۆللۆلردن عیبارت سیلاحلې دسته‌لری إرمنی قولدور‌لارېنې داغ‌لېق قاراباغدان قۏوماق و بؤلگه‌ده صۆلح یاراتماق اۆچۆن هۆجوما کئچدیلر. شاومیان (آغجاکند)، مارداکئرت (آغ‌دره)، هادروت (آغ‌اۏغلان) رایۏن‌لارې بۆتؤولۆکده، مارتونی (خۏجاوند)، عسکَران رایۏن‌لارې‌نېن بعضی کند‌لری إرمنی سیلاحلې‌لارېندان تمیزلندی. آذربایجان سیلاحلې بیرلشمه‌لری 1992-نجۆ ایلین اۏکتۏبروندا خانکندی‌نین 20-25 کیلومئتر‌لیڲینه چاتدې. کلبه‌جَردن ایره‌لی‌له‌ین آذربایجان سیلاحلې دسته‌لری لاچېن یۏلونو کسمه‌ڲه یاخېنلاشدېلار. بو زامان روسیه و ایران رهبرلری‌نین تکلیفی ایله دؤڲۆش‌لر دایاندېرېلدې، طرف‌لره دانېشېق‌لار ماساسې آرخاسېندا اۏتورماق تکلیف إدیلدی.
حَسَن عامیلی‌نین دئدیک‌لری مَنطیقه سېغمېر. آذربایجان سیلاحلې بیرلشمه‌لری داغ‌لېق قاراباغې إرمنی قولدور‌لارېندان تمیزلَیَنده ایران ژئنئرال‌لارې ایشتیراک إدیبلرسه، دئمک، أبۆلفضل إلچی‌بڲ'له مۆناسیبت‌لری یاخشې اۏلوب. یۏخ، ایشتیراک إتمه‌ییبلر'سه، حَسَن عامیلی نه‌یه أساسلانېب دئییر کی، بیزیم ایران ژئنئرال‌لارې قاراباغدا جَنگ إله‌دی.
1993-نجۆ ایلین اییونون 4-ۆنده ایسه أبۆلفضل إلچی‌بڲ روسیه، ایران و ب. خاریجی گۆج‌لرین ألی ایله حاکیمییَتدن اوزاقلاشدېرېلدې.
إلچی‌بڲ حاکیمییَتدن اوزاقلاشدېرېلاندان سۏنرا حاکیمییَته حئیدر علی‌یئو گلدی. 1992-نجی ایلین مایېن 18-نده لاچېن، 1993-نجی ایلین آپرئلین 2-سینده کلبجر رایۏنو ایشغال إدیلمیش دیرسه، همین ایلین اییولون 23-نده آغدام، آقوستون 23-نده فۆضولی و جبراییل، آقوستون 31-نده قوبادلې، اۏکتۏبرون 29-ندا زنگیلان رایۏنو روسیه‌نین حربی، ایرا‌نېن دا مادّی و مَعنوی یاردېمې ایله ایشغال إدیلدی.
مۆسلمان، تۆرک اؤله‌نین آرخاسېنجا دانېشماز! حَسَن عامیلی هانسې دیندن دیر، هانسې میللتدن دیر کی، اؤله‌نین آرخاسېنجا دانېشېر، اؤزۆ ده شر-بؤهتان دئییر؟
ایران حؤکۆمتی‌نین رهبر‌لری آذربایجانې ایسرائیل'له أمکداش‌لېقدا گۆناه‌لاندېرېر. بس اؤزلری‌نین مسیحی روسیه ایله، إرمنیستان'لا أمکداش‌لېق إدیب آذربایجانا دیوان توتدوق‌لارېنې نییه دئمیرلر؟ اؤزۆنۆ مۆسلمان سایان ایران رهبر‌لری دار گۆنده اۏنا مۆراجیعت إدَن ناخچېوان مۆسلمان‌لارې‌نېن اومودونو قېراندا آذربایجانلې‌لار کیم'له أمکداش‌لېق إتمه‌لی'یدی؟
آذربایجاندا جمعی 16 مین یهودی یاشایېر. اۏنلارېن گنج‌لری بو گۆن إرمنی قولدور‌لارېنا قارشې جسارَت'له دؤڲۆشۆر. 18-19 یاشلې یهودی دانیئل زابرایلۏو آذربایجان تۏرپاق‌لارې‌نېن إرمنی قولدور‌لارې‌نېن ایشغالېندان آزاد إدیلمه‌سینه کؤمَک إتمک'له قالمېر، هم ده جبهه خطیندن چکیب دۆنیایا یایدېغې ویدئۏدا دئییر: "بو گۆن اؤن جبهه‌ده خیدمت إدیرم و اؤزۆم'له فخر إدیرم! 30 ایل دیر ایشغال آلتېندا اۏلان تۏرپاق‌لارې آزاد إده‌جه‌ییک! بیز بوندان أمینیک! دۏست‌لارېم و من بونا اۆرَکدن اینانېرېق. ایسرائیل خالقېنا مۆراجیعت إتمک ایسته‌ییرم: بیزه دستک اۏلون، بیزیم اۆچۆن دوعا إدین! حاقّ آذربایجان'لا دېر! قاراباغ آذربایجان دېر!".
گنجه‌ده ایمامزادانې إرمنیستاندان آتېلان راکئت‌لر'له داغېدېرلار. زنگیلاندا ایسه إرمنی‌لر مسجیدی دۏنوز دامېنا چئویر‌میشدیلر. آنجاق نه‌دن‌سه نه حَسَن عامیلی، نه ده ایرا‌نېن باشقا دین خادیم‌لری، حؤکومَت آدام‌لارې سَسینی چېخارتمېر. چۆنکی اۏنلار مسیحی إرمنی‌لر'له أل‌بیر دیر‌لر.
بونو من دئمیرَم، إرمنی ژورنالیست‌لری، سیاسَتچی‌لری دئییر.
إرمنیستا‌نېن “آرمئنیان رئپۏرت” آدلې آنالیتیک-خبر صفحه‌سینده قرایر پۏقۏسیا‌نېن یازدېغې “مۆتّفیق‌لر حاققېندا بیر نئچه سؤز و یا آرخادان وورولان پېچاغې هارادان گؤزله‌مه‌لی؟” آدلې مقاله‌ده ایران حؤکۆمتی‌نین مۆسلمان‌لارې قېردېرماق اۆچۆن إرمنیستانا یاردېمېندان بئله دئییر: “ایران روحانی‌لری إرمنیستا‌نېن آتدېغې مجبوری آددېم‌لار کؤلگه‌سینده بیزدن داها چۏخ پول قازانماق شانسې ألده إتدیلر و بوندان ثَمَره‌لی شکیلده فایدالاندېلار. ایران یئری گلنده إرمنیستانا لازېمې گۆجۆ و وَساییطی، مادّی تأمیناتې، یاناجاق-سۆرتکۆ ماتئریال‌لارېنې و سیلاح‌لارې، بیلیرسینیزمی نییه وئریردی؟
ایران اؤز تۏرپاق‌لارېندان إرمنیستانا سیلاح ساتېشې‌نېن و چاتدېرېلماسې‌نېن قاداغان اۏلونماسې باره‌ده گۆرۆلتۆلۆ بَیانات وئره‌رَک، 30 ایل‌لیک قارشې‌لېقلې فایدا‌لې أمکداش‌لېغېن بیتدیڲینی بیلدیردی. فارس‌لار اۏنسوز دا هئچ واخت صداقَت‌لری و دۏغرولوغو ایله فرق‌لَنمه‌ییبلر.
ایران إرمنیستانا سیلاح ساتما داوام إدَردی'سه روسیه آیېسې اوزون ایل‌لر روبلسوز قالېب اؤز پنجه‌سینی أممه‌لی‌می اۏلاجاق دېر؟!
ایران و اۏنون فارس صاحابېنا گلینجه، اۏنلارې تانرېیا حَواله إدیریک. و یاخود اؤز دیل‌لری ایله دئسک، آللاها”.
آذربایجانې ایسرائیل'له أمکداش‌لېق إتمه‌ڲه ایران ایته‌لَدی. اؤزۆ ایسه روسیه و إرمنیستان'لا أمکداش‌لېق إتدی. إرمنی ژورنالیستی‌نین یازدېغې کیمی، ایران إرمنیستانا سیلاح ساتدې. هامېیا معلوم دېر کی، ایسرائیل ده آذربایجانا اینسان‌سېز هاوا آراج‌لارې – درۏن‌لار ساتدې.
بو گۆن آذربایجان داغ‌لېق قاراباغې آزاد إتمک اۆچۆن إرمنیستان'لا ووروشور. إرمنیستان اۏردوسو روسیه و ایران سیلاح‌لارې ایله سیلاحلا‌نېب. آذربایجان اۏردوسو ایسه سیلاحې ایسرائیل و تۆرکییه‌دن آلېب. بو گۆن جبهه‌ده ایران و روسیه سیلاح‌لارې ایله سیلاحلا‌نان، بو اؤلکه‌لرین حربچی‌لریندن مصلحَت آلان إرمنیستان اۏردوسونو آذربایجان محض ایسرائیل و تۆرکییه‌دن آلدېغې سیلاح‌لار'لا محو إدیر.
بو گرچک‌لیک قارشې‌سېندا من اۆزۆمۆ گؤڲ‌لره تۆتۆب دئییرَم: “آللاهېم، سنه مین شۆکۆر! ایران رهبر‌لری – رفسنجانی‌لر، ویلایتی‌لر، حَسَن عامیلی‌لر یاخشې کی آذربایجانې اؤز‌لرینه دۆشمن بیلیب قۏودولار. قووماسایدېلار، مۆسلمان دئییب بیزه کؤمَک إتسه'یدیلر، بوگۆنکۆ ساواشدا یئنه إرمنیستانا مغلوب اۏلاردېق!”
15 اۏکتۏبر 2020
|
