ظولمَتی بئزدیره‌ن آدام – حسنآذربایجان

ظولمَتی بئزدیره‌ن آدام – حسنآذربایجان                     

https://525.az/site/?name=xeber&news_id=105044#gsc.tab=0

یازار: علی شامیل

ali-shamil@yahoo.comZülməti bezdirən adam - <b style="color:red">Həsən Azərbaycan</b>

Azərbaycan Milli Elmlər

Akademiyası-Folklor İnstitutu

Xarici əlaqələr şöbəsinin müdiri

 

 

سرحدلرآچیلاندانسونراایرانایسلامرئسپوبلیکاسیناایلکگئدَنلردنبیریدهمناولموشام. سفریمیزاوغورلواولماسادا،ایلدهبیر،ایکیایلدهبیر،بعضاًدهایلدهایکی-اوچدفعهاؤلکه‌نینموختلیفشهروکندلریندهاونلارلااینسانلاگؤروشموش،صؤحبتلشمیشم. اونلارینبعضیلریایلهعائیله ویگئدیش-گلیشیمیز اوزونایللردنبریداوامائدیب.

نئجهدئییرلر،بیربیریمیزینسئوینجینهده،کدَه رینهدهشریکاولموشوق. همیشهقایغیمیزاقالیبلار. ضیالیلارلاگؤروشه،تاریخیعابیده‌لره،ماراقلیطبیعتمنظره‌لرینهباخماغاآپاریبلار. اوناگؤرهده،ماًذونیّتیمیزیایرانایسلامرئسپوبلیکاسینداکئچیرمه‌یهاوستونلوکوئرمیشیک.

دفعه‌لرلهتویلاریندا،آدگونلرینده،نیشانلاریندا،یاسلاریندااولموشوق. گئتدیگیمیزیاسلاردانایکیسیاجتماعیاهمیتداشیییب. اونلاردانبیریوکیلوفولکلورشوناسعلیکمالینینیاسیاولوب. یاسیناگئدَننمایندههئیئتیندهآذربایجانهمکارلاراتفاقلاریکونفئدراسیاسینیقورومونصدرمعاوینیکاظیمتئیمورلو،آذربایجانیازیچیلاربیرلیگینیهاملئتقوجا،قاراباغقاچقینلارینایاردیمکومیته‌سینیکومیته‌نینصدریدیلسوزموسایئو،نظامیآدیناادبیاتاینستیتوتونونفولکلورعلمیمئتودیکمرکزینیوآذربایجانائنسیکلوپئدیاسینیمنتمثیلائتمیشم. اونداائلهدوشونوردومکی،بوندانسونراآیدینلاریمیزینیوبیلئیتدبیرلرینه،یاسلاریناگئدنهئیئتلرداهاچوخوداهانفوذلوآداملاراولاجاق. حئییفکی،دوشوندویومکیمیاولمادی. نئجهدئیرلر: «سنسایدیغینیسای،گؤرفلکنهساییر».

علیکمالینیناؤلومونونیئددینجیگونوتئهرانداقئیدائدیلَندهباکیدانظامیآدیناادبیاتاینستیتوتونداداقئیدائدیلمیشدی. بیزتئهراندااولاندا،یعنی ۱۲ سئنتیابرداعلیکمالینینقیرخیقئیدائدیلَنگون،باکینینکوچه‌لرینهآذربایجانیازیچیلاربیرلیگی،آذربایجانEAنظامیآدیناادبیاتاینستیتوتو،قاراباغاخالقیاردیمیکومیته‌سی (تئهرانایاسداایشتیراکائتمه‌یهگئتمیشنمایندههئیتیدهآدلاریچکیلنتشکیلاتلاریتمثیلائدیردی) آدیندانوورولموشبیلدیریشاینسانلاری،علیکمالییهحصراولونموشخاطرهتوپلانتیسینادعوتائدیردی. توپلانتی ۱۹۹۶-جیایلسئنتیابرین ۱۲-دهساعت ۱۵.۰۰-دایازیچیلاربیرلیگینین"ناتوان"آدیناکلوبونداکئچیریلیردی.

بیزتئهرانداوسئنتیابرین ۱۳-ده"قراغان"بخشینین (رایونونون - ع.ش.) "بند امیر"کندینده–علی کمالینیندوغولدوغوکنددهیاسداایشتیراکائد‌نده،آذربایجانهمکارلاراتفاقلاریکونفئدئراسییاسینی،کونفئدئراسییانینصدرمعاوینی"کاظیمتئیمورلو"یاداچیخیشاوچونسؤزوئریلمیشدی. اینسانلارمعنویبورجلارینیوئرمکاوچوناطرافکندوشهرلردندهگلدیکلریندن،مسجیدینحیأطیدهآداملادولوایدی. 

مسجیددهیاسمراسیمیباشاچاتاندانسونراکندقبیریستانلیغیناداگئتدیک. قبیریستانداباشداشلاریاوزَرینده‌کییازیلارفارسدیلینده ایدی. یئگانهقبیرداشیعلیکمالینینآناسینینباشداشی ایدیکی،اوزه ریندهیازیلمیشدی:

دردایچیندهبیردوردانایاتیبدیر.

مؤوجایچیندهبیرخوشسُونایاتیبدیر.

سؤزوندوزو،مَلَکاینسانجیلدینده.

بوردابیرمئهریبانآنایاتیبدی.

علیکمالیآناسیناتئهرانداتشکیلائتدیگییاسمراسیمیندهده، توپلاشانلارادئییب: «خواهیشائدیره‌م،بومجلیسدهآنامینمنهاؤیرَتدیگیدیلدهدانیشاسینیز».

همینواختدانکئچَنمدّت‌دهآذربایجاندانایرانایسلامرئسپوبلیکاسیناشاعرویازیچیلاریمیزین،عالیملریمیزین،آیدینلاریمیزین،اجتماعی-سیاسیخادیملریمیزینیاسینانمایندههئیئتیگئتدیگینینهائشیتدیم،نهدهاوخودوم.

آذربایجان‌داقزئتوژورناللارینساییچوخاولسادا،حسنهرگؤلوآذربایجان (دمیرچی) دونیاسینیدییشه‌ن‌دهحاقین‌داآزیازیل‌دی. ایکی-اوچتشکیلاتاونونحاقاقوووشماسیموناسیبتیلهتوپلانتیکئچیردی. اونونقیرخینادانمایندههئیتیشکلین‌دهگئتمکمومکوناولمادی. منآمئافولکلوراینستیتوتون‌دا،خانیمیمآذربایجانهمکارلاراتفاقلاریشوراسین‌داایشله‌سهده،بیزتبریزه،حسنهئرگلیآذربایجانین (دمیرچی)  قیرخیناهمینتشکیلاتلارینآدینداندئییل،بیردوستکیمیگئتدیک.

یاسمراسیمیآوقوستون ۱-دهتبریزده‌کیامامجوادمسجیدیندهکئچیریلیردی. بینانیناطرافیندارسمیگئییملی،یونگولسلاحلیآداملاراوچبیر-بئشبیردوروبصحبتائتسه‌لرده،گلیب-گئدَنلریسورغو-سوالاتوتمور،اونلارامانعاولماغاچالیشمیردیلار. بیزیملهیاناشیآددیملایانگنجلردنبیریایشارهایلهمسجیدهلاپیاخینیئردهدورانرسمیگئییم‌لیلردنبیرینیگؤستره‌رک: «قاراداغدازلز‌لهاولاندا،اورایایاردیمآپارمیشدیق. حسنآذربایجانسیّارچؤره کسئخلَریدوزلتدیرمیشدی. زلز‌لهبؤلگه‌سینده‌کیکندلردهچؤره کبیشیرتدیریبایستی-ایستیپایلادیردی. اوشاقلاریباشیناییغیباونلارلاصحبتائدیر،فولکلورنومونه‌لریازبرله‌دیر،اوشاقاویونلاریاؤیره دیردی.

ایستییردیاوشاقلاردا،بؤیوکلردهزلز‌له‌نینایسترئسیندنچیخسینلار،قورخونوآتسینلار.

اونداهمینآدامگلیبحسنآذربایجانیایستینطاقاباشلادی. بیزهمانع اولماغاچالیشیردی. دئییردیکی،سیزکیمسینیز،گلیببوردایاردیمپایلاییرسینیز. توپلادیقلارینیزیوئرینایمدادیخومئینیتشکیلاتینا (=کمیته امداد خمینی)ویاحکومتهیاخیناولانتشکیلاتلارا،قُویاونلارپایلاسینلار. حسنآذربایجاندادئییردیکی،خالقمنهاینانیب،یاردیمیمنهوئریب. مندهآپاریبپایلامالییام. قوی «ایمدادیخمینی»دهگئدیبیاردیمتوپلاییبگتیریبپایلاسین،مناونلاریناَلینیتوتمورامکی؟!

 

چوخموباحیثهائتسه‌لرده،حسنآذربایجانگئریچکیلمه‌دی. اونلارحسنآذربایجانینقطعیتینیگؤروببیزیهَدَه‌له‌مه‌یهباشلادیلار. ایسته ییردیلر،بیزگئدَک،حسنآذربایجاناورتاداتکقالسین. جاوانلارینبیرنئچه‌سیگئتسهده،اکثریتیمیزحسنآذربایجاندانآیریلمادیق».

گنجلربیردهاونودئدیلرکی،قیرخمراسیمیاوچونشهرینمرکزینده،داهابؤیوکبیرمسجیدسئچیبلرمیش. مسجیدرهبرلیگیدهراضیلاشیبموقاویلهباغلاییبمیش. سونرادَببَه‌له‌ییبلر.

مسجیدهیاخینلاشدیقجایانیماگلنلر،گولومسه‌یه‌رکحسنآذربایجانیندونیاسینیدَییشَنگونلردهیازدیغیمو «۵۲۵-جیقزئت»-ین ۱۹ ایول ۲۰۱۸-جیایلسایینداچاپاولونموش «وطنسئوَرکؤنوللردهیاشایانحسنآذربایجان»مقاله‌میاوخودوقلارینی،ائله جهده"قولومحر‌ّملی"ایله «گوناز»تئلئویزییاسیندا ۳۱ اییول‌داگؤستریلنوئریلیشهباخدیقلارینیدئیه‌رکراضیقالدیقلارینیبیلدیریردیلر. مقاله‌مچاپاولونانداباکیدا،وئریلیشگئدنده،تبریزدهایدیم. آچیغینیدئییم،باکیداچاپاولونانقَزئتینوتئلئویزییاوئریلیشینینتبریزدهبئلهقارشیلاناجاغینیهئچگؤزله‌میردیم.

 

پسیخولوژیگرگین‌لییهباخمایاراق،قیرخمراسیمیساکیتباشلادی. مجلیسینوحه خوان"رسول"آپاریردی. لاکینقیرخمراسیمیبیزیمگؤردویوموزوعادتائتدیگیمیزشکیلدهگئتمیردی. اصلیندهبوقیرخمراسیمیندنچوخ،حسنآذربایجاناحصراولونموشبیرادبی-بدیعیتوپلانتینیخاطیرلادیردی. مراسیمیایدارهائد‌َنهردفعه «بیرصالاواتچئویرین»دئدیکدهمسجیدده‌کیلرینهامیسیآلقیشلاییردی. ایلکباخیشداآداماائلهگلهبیلَرکی،اونلارصالاواتسؤزوایلهآلقیشسؤزونوقاریشیقسالیرلار. سونراکیصحبتلر،مجلیسینگئدیشیاونوگؤستریردیکی،بواعتراضینبیرفورماسی‌دیر.

شاعرلردنمحمدنجفی،قهر‌مانخطیبی،داوودانتصار،ستارماحمود اوغلو،حسنآذربایجاناووطنهحصراولونموششئعیرلرینیاوخودوقجامسجیدیآلقیشصدالاریبورویوردو. موسیقیچیلردنمسعودامیرسپهر،ناصرعطاپور،قاسموطن اوغلو،قوجاماناوستاد،اژدرابراهیم‌زادهموسیقیایلهصنعتدوستلارینییادائتدیلر.

حسنآذربایجانینایتکی‌سیندندوغانکدَه رینیمیصراعلاراوموسیقییهچئویرَنلَرچوخایدی. اونلاردانبیریسیدهآذریاردانشور ایدی. او،صنعتکارین ۲۰ دفعه‌دنچوخایستینطاقاجلباولونماسینی،ایکیهفتهحبسائدیلمه‌سینهنظردهتوتاراقیازدیغی «حسنآغا»شئعیریندهدئییر:

شوشترین،چارگاهیندؤنگه‌لرینده،

وطنهاواسینیاسدیره‌نآدام!

تبریزینقارانلیقگئجه‌لرینده،

ظولمتیاَلیندنبئزدیره‌نآدام!

 

دوشدویویئریندندوستوقالدیران،

یاردیمابیرآندا «حَیّ»اولانخیزیر.

تویلاردا «آزادلیقمارشی»چالدیران،

بیرمیللتکؤنلوندهآدینییازیر.

 

نهیُوردوایستینطاق،نهیاساقسنی!

کیشینینسؤزوده،اؤزودهبیردیر،

وطنسنیسئودی،سندهوطنی!

«آزادلیقاولمایانوطن»قبیردیر.

 

آردیندانهئچکیمسهاؤلدودئیه ن مَز!

اوگئدَنجیسمینینیورغونلوغودور،

دمیرچییولونداندؤندودئیه ن مَز،

«آذربایجانیولو»، «وطنیولودور».

 

میلیونابؤلونوباورکلردهسن،

وطنین «موجَررَد»قالاسیاولدون،

هردیلدهحسن‌دیر،هریئردهحسن،

بویوردونتک"حسنآغاسی"اولدون!

قاپیآغزینداایستولدااوتورموشآغعمّامه‌لیبیرموللایاداسؤزوئریلر. سونرادانبیلدیمکی،آدیوسوی آدیقدیمیعظیمی‌دیر. تبریزدهده،بیزدهاولدوغوکیمی،هرمسجیدیناؤزموللاسیوار.حسنآذربایجانیسئوه‌ن،اوناسایقیوحؤرمتگؤستره‌نموللالاردابوقایدایاعملائد‌ره کمسجیدهگلمیشدیلر. موللاقدیمیعظیمی‌دیر.

عؤمرونووطنینه،میللتینهخیدمتلهباشاووران، «آذربایجان،باشینساغاولسون! بؤیوکاوستاد،سنیناوزونآغاولسون!»  شوعارلاریوآذربایجانماهنی‌سیایلهمزاراقویولانشاعر،بسته کار،موسیقیچی،اَناساسیدابؤیوکحرفلرلهیازیلمالیاولانحسنآذربایجانینقیرخمراسیمیبئله‌جهباشاچاتدی. مسجیداطرافینداکیحربیوپلیسگئییمیندهاولانلاردادریندننفسآلاراقساکیتجهائولرینهداغیلدیلار.

چاپاولون‌دو: ظولمتیبئزدیره‌نآدام - حسنآذربایجان. ۵۲۵-جیقزئت، ۲۷ آوقوست ۲۰۱۸.  https://525.az/site/?name=xeber&news_id=105044#gsc.tab=0

علی شامیل

آذربایجانمیللیعلملرآکادمیاسی _ فولکلوراینستیتوتو

خارجیعلاقهلرشعبهسینینمدیریalishamil@yahoo.com

 

Sayğac
 
Flag Counter
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol