İtgilərimiz

AŞIQ ƏLİƏKBƏRİN ÖLÜM XƏBƏRİ

 

Kərəcdə yaşayan, şair, folklorumuzun yorulmaz araşdırıcısı və toplayıcısı Həmid bəy Əhmədzadədən bu günlərdə  göndərdiyi məktubda yazırb: “Salam, hörmətli Əli müəllim. Təəsuflə bildirim ki, bu il bayramın altıncı günü,(1390/1/6 Günəş ili bərabərdi  26 mart 2011-cı ilə) Aşıq İpək Qurbani  dünyasını dəyişdi. Mən aşıqdan bir neçə naği yazmışam. Onlardan “Əsli və Kərəm” dastanını çap etdirmişəm, “Tahir və Zöhrə” dastanı isə mətbəədədir”.

Həmidin Aşıq İpək Qurbani kimi  yazdığı sənətkarın sənədlərdə adı Əliəkbər Zeydulla oğlu Qurbani kimi yazılır. İpək isə onun doğulduğu kəndin adıdır. Səkkiz il axtardıqdan sonar mən Aşıq Əliəkbəri tapıb onunla görüşmüşdüm.

Rəhmətlik Əli Kamalinin arxivində hər biri bir saatlıq 7 kasetə «Koroğlu» dastanının qolları yazılmışdı. 4 qolun hər biri bir kasetə, bir qolsa üç kasetə yazılmışdır. Kasetlər kö­çü­rü­lər­kən başlanğıcında və sonunda səs qırıq­lığı yaranmışdı. Bu hala ka­setin bəzi yerlərində də rast gəlinirdi. Söyləyənin kimliyi kaset­lərdən bi­lin­mirdi.

Dolaşıqlıqlara aydınlıq gətirmək üçün söyləyici ilə görüşmək la­­zım idi. Onu tap­maq isə o qədər də asan olmadı. 1996-cı ildən, Əli Kamalinin ölümündən sonra aşığı axtarırdım. Ə.Kamali ilə birlikdə işləmiş Hüseyin Məmmədxani Güneyli söylə­yici­nin Aşıq Əliəkbər ol­du­ğu­nu mənə yazdı. 2004-ci ilin dekabrında Teh­randa keçirilən simpoz­iu­ma ge­dərkən Aşıq Əliək­bərlə də görüşməyi planlaşdırdım. Deka­brın 31-də ədəbiy­yatı­mızın və dilimizin vurğunlarından H.M.Gü­neyli, Dər­viş Bəhrəvan İnal­lı, Əskər Yaşıllı və Aşıq Əhədlə birlikdə ha­zır­da Kərəc yaxınlığındakı Səidabad kəndin­də yaşayan aşıqla gö­rüş­dük. Aşıq Əliəkbər Qurbaninin çalıb-oxumasını, danı­şı­ğını len­tə almaq üçün özümüzlə kamera və dik­tofon da götür­müş­dük. Yax­şı ki, «Koroğlu» dastanı­nın lentdən kağıza köçürdü­yümüz mətn və aşığın Əli Kamali üçün söylədiyi lentlər də yanımızda idi.

Lentdən kağıza köçürdüyümüz mətndəki pərakəndəliyi və an­la­şıl­mazlığı aradan qaldır­maq üçün Aşıq Əliəkbərə müraciət etdik. Bi­zi mehriban və qonaqpərvər qarşıla­yan aşıq yazıya aldığımız mətn­ləri eşi­dəndə yad-yad üzümüzə baxırdı. Sanki bu mətn­lər­dən onun heç xə­bəri yoxmuş. Aşıq Əliəkbər dastanı yazıya aldığımız kimi söylən­mə­­diyini bildirdi. Lentləri səsləndirmək zorunda qal­dıq. Aşıq hey­rət­lən­di. Səmimi etiraf etdi ki, 1986-1988-ci illərdə söy­lə­dik­lərini unu­dub.

Biz ondan lentə qulaq asarkən anlaya bilmədiyimiz və fikir do­la­şıqlığı olan parça­ları yenidən söyləməsini xahiş etdik. Aşıq lent­də­kindən nisbətən fərqli bir variant danış­mağa başladı. Onun söy­lədiklərini yenidən lentə köçürsəydik yazıya köçürüb çapa ha­zır­la­dı­ğımızdan fərqli bir variant yaranacaqdı. Buna isə aşığın həvəsi və vaxtı yox idi.

Aşığın yardımı ilə kağıza köçürdüyümüz mətndəki pərakən­də­li­yi və anlaşılmazlığı ara­dan qaldıra bilməyəcəyimizi gördük. Odur ki, das­tanı kimdən öyrəndiyini, məhəlli söz­lərin mənasını xəbər al­dıq və bəzi parçaları təkrar söyləməyi xahiş etdik. Aşıq Əli­əkbər Qur­bani ustadının Savənin Səngək Mərəğeyi kəndindən (Tilimxan da bu kənd­də doğulub) Aşıq Əbülqasım olduğunu və ondan 20-ci yüzilin 50-ci illərində 18 das­tan öyrəndiyini söylədi.

  Aşıq qısa özkecmişini belə anlatdı: Əliəkbər Zəbiulla oğlu Qur­ba­ni 1932-ci ilin iyunun 2-də Qəzvin osta­nı­nın (vi­la­yət) Bunizəhra mahalının İpək kən­din­də do­ğulmuşdur. Soydaşları ara­sında ya­şa­yan rə­va­yətlərə görə, ulu ba­­ba­ları el­lik­lə Mu­ğan­dan Şiraz ətra­fına, XVIII yüz­il­liyin son­la­rın­da isə Qəz­vinə köç­müş­lər. Aşığın babası Sər­xoş İpək kən­dində do­ğu­lub və orada dün­yasını də­yişib.

  Əsgəri xidmətini başa vurduqdan sonra Tehrana gələn Aşıq Əli­­ək­bər Qurbani burada Savənin Səngək-Mərəğey kəndindən olan (Telimxan da bu kənddə doğulub) Aşıq Əbülqasımla ta­nış olur və ona şagirdlik edir. Aşıq Əbülqasımdan 18 dastan öy­rənib məc­­­lis­lər aparmağa başlayır. 1980-ci illərin ikinci ya­rı­sın­da Əli Ka­mali ilə tanış olan Aşıq Əliəkbər onunla əmək­daş­lıq edir. «Kor­oğ­­­lu» dastanının bir neçə qolunu və Telimxanın on­larla şeiri­ni len­tə yazıb Əli Kamaliyə verir.

Sonralar Kərəc yaxınlığındakı Səidabad kəndinə köçən aşığın Meh­­di və Bəhmən adlı iki oğlu və dörd qızı, nəvələri var.

Dilimizin şirinliyinin keşiyində mübariz bir əsgər kimi dayanan, məclislərdə dastanlarımızı, məsəllərimizi, aşıq şeirlərimiz oxumaqla xalğı keçmşinə bağlayan aşıq Əliəkbər özü də şeirlər söyləyərmiş.

Dostlarından birisi onun məzarı başında aşığın aşağıdakı şerini oxumuşdur:

Qohumlarım, qardaşlarım, ellərim.
Mən gedirəm, can sazımın, can sizin.
Süsənlərim, sünbüllərim, güllərim,
Mən gedirəm, can gülümün, can sizin.

Şeyda bülbül qünçelərə naz eylər,
Aşiqlərə məclislərdə naz eylər,
Hər nə desəm , yar  yoldaş naz eylər.

Allah sənə rəhmət etsin Aşıq Ələkbər. Qəbrin nurla dolsun. Sən getdin, bizlərə sazın, sözün, söylədiyin dastanlar, şeirlər yadigar qaldı.

 

 

https://ali-shamil.tr.gg/A%26%23351%3B%26%23305%3Bq-%26%23399%3Bli%26%23601%3Bkb%26%23601%3Br-Qurbani.htm