Ali Şamil Hüseyin oğlu

Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Folklor Enstitüsü

Bakı- Azerbaycan. 

AHISKALI HASTA HASAN VE ONUN YARATTIĞI AŞIK MEKTEBİ 

Özét: Ahıska yüzyıllarca Osmanlı devletinin bir sancağı olsa da 19. yüzyıldan Rusya tarafından işgal edildi. Anadolu ile Kafkas arasında köprü olan bölgeden zaman-zaman  Türkler sıkıştırıldı. Son olarak 1944. yıl Kasımın 14’de toplum olarak Kazakistan’a sürüldüler. Sürgün kültürümüze de ağır darbe oldu.

 Zamanın ünlü aşıklarından olmuş,  sağlığında hakk aşığı gibi tanınmış,  evliya gibi ehti ram göstérilmiş, hakkında  halk arasında éfsanélér dolaşmış Hasta Hasan 20. yüzyıllıkta unutturulmağa calışılmışdır. Şuna sebep Osmanlı devletinin çöküşü, Sovyetlér Birliğinin Türkiyé  ilé alakaları éngéllémési, én sonda İkinci Cihan Savaşı yıllarında  sınır boyu yaşayan Türklerin «hain» ilan  edilérék elliklé doğma yurtlarından sürgün edilmési olmuştur. Böylece Hasta Hasanın şiirlérinin toplanmasını, yayınlanmasını, araştırılmasını, aşıklar taraf indén okunmasını engellémiştir.Onun çırağı Nuruya çıraklık yapmış Aşık Şenliğin şiirleri ise Türküye de toplanıp yayınlanmıştır.
  Aslında Hasta Hasan çok az sanatkara nasip olan bir makama yükselmiştir. O, Çıldır-Ahıska aşık mektebini yaratmıştır. Bu mektebin formalaşmasında İrfanı, Kul Karanı, Usta Pulat, Aşık Şenlik gibi  sanatkarların rolü az olmamıştır.
  Sovyet döneminin yasaklarına bakmayarak 18-19. yüzyıllıklarda Ahıska bölgésinin Lebis köyündé (şimdiki Gürcistan Cumhuriyéti) yaşamış Hasta Hasanın şiirléri néinki Anadolu’da, Karkasta, hatta Türkistan’da da yayılmıştır.
  1970. yıllardan Hasta Hasanın ve çağdaşlarının şiirlerini toplamağa başlamışız. Kafkas’tan ve Kazahıstan’dan çağdaş aşıklar onun şiirlerini okuyor, besteciler onun şiirlerine şarkılar yazmıştır. Biz de kendi topladığımız şiirleri basın için hazırlamış ve Hasta Hasanın ömür yoluna aydınlık getiren ön söz yazmışız.

Bildiride Hasta Hasan hakkında Türkiye’de ve Azerbaycan'da yazılanlar incelenir bazı tartışmalı makamlar ortaya koyulur.
     Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu katılımlarıyla 29-30 Kasım 2007 tarihlerinde “Somut Olmayan Kültürel Miras: Yaşayan Âşık Sanatı” adıyla Ankara’da uluslararası sempozyum