Cafer Cabbarlı ve onun “Edirne fethi”

 eserinin gayesi

Ali Şamil Hüseyin oğlu
Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Folklor Enstitüsü
 Uluslar arası İlişgiler Bölmesi

Bakı- Azerbaycan.

  Özet: Sovyetler döneminde Azerbaycanlı yazar Cafer Cabbarlı en çok araştırılan ve tanıtılan gibi görünüyordu. Aslında onun “Trbalis muharebesi ve ya Yıldız”, “Bakü muharebesi” “Edirne fethi” ve b. eserleri toplumdan gizletilir, yayımlanması yasaklanır, araştırıcıların okumasına böyle izin verilmiyordu. Sovyetler sözde sömürgeci Rusya’nın devamcısı olmadığını ilan itse de işte sömürgeci siyasetini devam ettirir, komşularını çöktürmek için çaba harçlardı.

Cafer Cabbarlının “Edirne fethi” dramının konusu Osmanlı devletinin son döneminde Edirne’de olan savaşın seçilmesi, buradaki kahramanlık ruhu, Türklerin övülmesi Sovyet ideologlarını ve onların yandaşlarını rahatsız ediyordu. Bu de sebepsiz değildi. “Edirne fethi” yakın tarihin edebi şekilde yansımasıydı. Rusya’nın esaret altına aldığı Kafkasya’da bir köylünün oğlu Osmanlı devletine sevgisini, saygısını başka eserlerinde olduğu gibi “Edirne fethi” dramında da gösteriyordu. Toplum da bu eserleri severek okur, tiyatrolarda alkışlarla karşılardılar. Rusya’nın ve Sovyetler Birliğinin ideologları ve hükumet adamları da bundan endişelenir, Azerbaycan halkını ayaklanacaklarından korkuyorlardı.       

“Edirne fethi” dramını yazarken Cafer Cabbarlının 19 yaşı vardı. Ama bu onun ilk sahne eseri değildi. 1915 yılında yazdığı “Vefalı Seriyye, yahut göz yaşı içerisinde gülüş”, 1917 yılında yazdığı “Solgun çiçekler” piyesleri ona büyük uğurlar kazandırmıştır. Cafer Cabbarlı 1918 yılında yazdığı ve büyük ilgi gösterilen şu sahne eseri Azerbaycan’da tek sahna eseri değildi. Asim Hacı Abdürrehimzade de “Edirne muharebesi yahut kahraman Şükrü Paşa” piyesi de vardı.

Bildiride Cafer Cabbarlının ömür yolundan, Balkan savaşına Osmanlı ordu birliklerinin terkibinde katılmış Azerbaycanlılardan ve “Edirne fethi” piyesinin gayesinden söz açılacaktır.

Anahtar kelimeler: Edirne savaşı, Azerbaycan, Cafer Cabbarlı, milliyet ve vatan sevgisi

ULUSLARARASI EDİRNE’NİN FETHİNİN 650. YILI SEMPOZYUMU

          (Edirne / Türkiye) 4-6 Mayıs 2011