GÜRCÜSTAN URUMLARI, ONLARIN GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU VE KÜLTÜRLERİNİ, SÖZLÜ EDEBYATLARINI YAŞATMA ÇABALARI

Ali Şamil Hüseyn oğlu

AMBA Folklor Enstitusunun uluslar arası ilişkiler bölümü başkanı

Dilleri ve kültürleri yok olma tehlikesine maruz Türk topluluklarından birisi de Gürcüstanın Trialet (Zalga-Barmaksız) ilçesinde yaşayan Urumlardır. Sovyet döneminin resmi kaynaklarında Grek adlandırılan toplum kendilerini Greklerden farklandırarak Urumlu adlandırırlar. Kafkasyada yaşayan halkların çoxunluğu da onları Urumlu gibi tanıyor. Gürcüler ve gürcü dilinin etkisi altında olan halklar ise onları berzenler adlandırıyor.

Kanyakların verdigi bilgiyi göre 18. yüzyılda Gürcü çarı II İrakli, 19. yüzyılda ise çarlık Rusiyası Urumları hristian olduklarından dolayı Osmanlı devletinin Gümüşlü kasabasından ve Anadolu’daki Beştaş, Beşköy, Tekkilise, Yedikilise, Evreni, Kümbet, Tersun, Santa, İmira, Cinis, Ölenk, Hadit, Karakum, Parmaksız köylerinden göçürerek Gürcüstanda yerleştiriyor ve eritme siyaset yürüderek durmadan tebliğat aparır ki, güya Osmanlı sultanları onları ya dillerini, ya da dinlerini degişmege zorlamıçdır. Onlar da dini inanca sadık olduklarından dillerini degişmişler.

Bu palavralar 200 yıldan fazla tikrarlansa da sonda boşa çıkdı. Urumlar dini inanclarını da, dillerini de koruyup saklaya bildiler. Aleksandır Garkavets tarafından Urumlar üzerine yapılan ve otuz yıl geriye doğru giden derleme faaliyetleri sonucunda yayımlanmış iki kitap, Urumca – Ukraynaca sözlük ve Azak Urumları her yönden tetkikleyen monoğraftır. Kitapta, Urum Türkçesiyle 18-19. asırlara ait yazılı belgeler de var.

Sovyetler Birliginin yürütdgi siyaset neticesinde Gürcüstanda toplu yaşayan Urumların bir kısmı 1960 yıllarda Yunanıstana köç etdi, bir kısmı da ekonomik nedenlerle Rusiya ve Ukraynaya gitmek zorunda kaldı.

Gürcüstanda son nufuz kaytlarina göre(2002) 15166 qrek yaşayır ki bunun da  6 binden fazlası kendini Urumlu adlandıranlardır.. Bildiride alan çalışmaları zamanı Gürcüstanın Zalga ilçesindi yaşayan Urumlar, onlardan toplanmış destanlar, halk hikayeleri, masallar, maniler ve b. türler araştırılyor.

GEORGIAN URUMS, THEIR PRESENT CONDITION AND EFFORTS TO PERPETUATE THEIR CULTURE AND FOLKLORE

Ali Huseyin Shamil

Azerbaijan National Academy of Sciences

 Head of International Relations Department at the Institute of Folklore

One of the Turkic groups experiencing the threaten of dissappearance of their language and culture is Urums living in the town of Trialet (Tsalka-Barmaksiz) in Georgia. Though named Greek in the official sources during Soviet period they differ themselves from Greeks calling themselves Urums. Most of the Caucasian peoples know them as Urums. Georgians and peoples under the influence of Georgian language call them Berzens.

According to the information derived from the sources, Georgian tsar Irakli II in the 18th century and Tsarist Russia in the 19th century made Urums migrate from the settlement Gumushlu and the villages Beshtash, Beshkor, Tekkilse, Yedikilise, Evreni, Kumbet, Tersun, Santa, Imira, Cinis, Olenk, Hadit, Karakum, Parmaksiz in the Ottoman Empire to Georgia because of their affiliation to Christianity. The migration continued with the assimilation policy and constant propaganda claiming that Ottoman sultans had forced them to convert their language and religion. Snce they were loyal to the religious belief they changed their language.

These palavers though repeated throughout more than 200 years still failed in the end. Urums succeeded in protecting their religious belief and language. Two books written by Alexander Garkavets covering 30 years of compilation activities on Urums called Urum-Ukrainian Dictionary and Azak Urums are the proper monographs dealing with the subject given every aspect. The book contains written documents in Urum Turkic dating back to the 18-19th centuries.

As a result of the policy pursued by Soviet Unon some Urums migrated to Greece in 1960s whereas some others had to move to Russia and Ukraine due to economic problems.

The paper researches sagas, folk stories, tales, manis collected from Urums living in the town Tsalka in Georgia.