.

ŞERHÜ’S-SÜNNE VE’L-MESALİH ESERİNİN

YAZILDIĞI ORTAM-TEBRİZ MÜHİTİ

Ali Şamil Hüseyin oğlu

Azerbaycan Bilimler Akademisi Folklor

Enstitüsü Uluslar arası İlişkiler bölümü,

Bakı-Azerbaycan

Ahmet Ömer oğlu Ebu’l-Cennab tarihte daha çok Necmeddin Kübra(1145-1226) gibi tanınsa da onun lakapları sırasında doğduğu köyün ve bölgenin isimleri- Hiveki ve Harezmide vardır. Zamanının ünlü kültür merkezlerinden Kahire’ye uğrayarak orada Şeyh Ruzbehan el-Vezzan ile tanış olan ve şeyhin teveccühünü kazanarak onun kızı ile evlenir.

Oradan İldegizlerin merkezi Tebrize –şöhretini işittiği kelam bilgini Ebu Nasir Haftanın yanına geliyor. Ondan sünnet hakkındaki dersleri dinliyor. Şeyh Baba Ferec Tebrizi ile tanışır. Şeyh Baba Ferec Tebrizi bilginin ancak ilahi bir ilhamla kaabil olacağına, akıl yolundan bilgi edinmeye çalışmanın faydasızlığına inanmış bir mutasavvıf idi. O, Necmeddin Kübraya kuvvetli tesir etti.

Necmeddin Kübra bu tesirle Şeyh Ammar-i Yasir’e intisab etti. Onun tavsiyesiyle de tam bir mutasavvıf olabilmek için İsmail Kasirinin mektebine dahil oldu. Bu şeyhten ikinci bir hırka giyer. Bununla da Necmeddin Kübrainin Kübreviyye veya Zehebiyye denilen tarikatın kurucusu olmasına yol açılıyor.

Necmeddin Kübra ilk eseri olan Şerhü’s-Sünne ve’l-Mesalihi de Tebriz'de yazıyor. Kelama dair bu eser mutasavvıf bilginleri tarafından hiç de birmanalı karşılanmır.

Bildiride Selçukluların Tebriz'de yarattıkları kültür merkezinden, İldegiz atabeylerinin bilim ve sanat insanlarını desteklemesinden, Necmeddin Kübra Tebriz'de olurken buradaki durumdan söz açılır.

Anahtar kelimeler: Necmeddin Kübra, Tebriz kültür merkezi gibi, Şeyh Baba Ferec Tebrizi, Şeyh Ammar-i Yasir’e, İsmail Kasiri. 

Ali Huseyin Shamil

Azerbaijan National Scientific Academy

Institute of Folklore, Department of International Relations

Baku Azerbaijan

TABRIZ ENVIRONMENT WHERE  “ŞERHÜ’S-SÜNNE VE’L-MESALIHI” WAS WRITTEN

Ahmet Omar oghlu Ebu’l-Cennab mostly known as Necmeddin-I Kubra (1145-1226) has also pen-names related to his birth place such as Hiveki and Harezm. He goes to the most culturally famous place of his period-Kahire where he meets Sheykh Ruzbehan el-Vezzan and marries his daughter with his regards.

He leaves Kahire for Tabriz-the center of Ildegiz state to meet Ebu Nasir Hafta whose fame he had long ago heard of. He starts taking lessons with Ebu Nasir Hafta  about the Sunna. Later on he meets Sheykh Baba Ferec Tabrizi who believed that the only way for getting knowledge was through God’s inspiration but not human comprehension. Sheykh Baba Ferec Tabrizi leaves a deep impact on

Necmeddin-I Kubra leading him to join Sheyk Ammar-i Yasir with the advice of whom he enters the school of Ismail Kasiri in order to become an accomplished Sufist. Getting a second khirkah from this sheykh Necmeddin-I Kubra heads to create the sect called Kubreviyye or Zehebiyye.

Necmeddin-I Kubra writes his first work called “Şerhü’s-Sünne ve’l-Mesalihi” (Interpretation of Sunnach and Pathes) in Tabriz. The work dealt with Islam theology was not accepted unequivocally by Sufi thinkers.

The thesis will deal with the cultural centre in Tabriz established by Selchuks, the support to the people of art and science rendered by Ildegiz state officials and the situation of Necmeddin-I Kubra in Tabriz.

Key words:  Necmeddin-I Kubra, cultural centre of Tabriz, Sheykh Baba Ferec Tabrizi, Sheykh Ammar-i Yasir’e, Ismail Kasiri

         “Nedjemeddin Kubra and spiritual-cultural world of Orient”National Cultural Centre of Turkmenistan “Miras”, the Ministry of Culture and Broadcasting, Supreme Council of Turkmenistan on Science and Technology under the President of Turkmenistan and Dashoguz Velayat Hyakimlik