Ali Şamil Hüseyin oğlu

Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Folklor Enstitüsü

Bakı- Azerbaycan.

AZERBAYCANDA “KİTABİ DEDE KORKUD”UN İLK ARAŞTIRICISI EMİN ABİD VE ONUN BASILMAMIŞ “OĞUZNAME” KİTABI

    XX yüzyılın 30 yıllarında Sovyetler Birliğinde çoklu bilim insani, siyasetçi, aydın, bürokrat vb. kurşuna dizildi. Komünist Partisinin XX kurultayında ölünden sonra Stalini suçladılar. Kurşuna dizilenlere, Sibirya’ya gönderilenlere afi-umumi ilan ittiler. Maalesef onların eserlerinin hepsinin araştırılmasına ve yayılmasına izin verilmedi.

1898 yılda Bakü’de doğmuş ve 1926 yılda İstanbul Darülfünunu bitirerek Azerbaycan’a dönmüş 1938 yılda kurşuna dizilmiştir. Gençliğinde isyankâr ve vatansever şiirler ile ün kazanan Emin Abid İstanbul Darülfünunu bitirdikten sonra ilmi araştırmalarıyla dikkati çekmiştir. 

Azerbaycan’da ilk kez Türk halklarındaki dörtlükleri-manileri karşılaştıran, “Kitabi Dede Korkud” konusunda dergilerde makaleler yayınlatan, Mirza Fatali Ahundovun arşivinin tasvir eden Emin Abid çok ciltlik “Azerbaycan Türklerinin edebiyat tarihini de yazmıştır.

“Kitabi Dede Korkud”la ilgili önemli araştırmalar aparmış Emin Abid 1927 yılda tamamladığı “Oğuzname”  kitabini basılmak için Azerbaycan Eğitim bakanı Ruhulla Ahundova teslim ediyor. Emin Abid Türkçülükte ve  Turancılıkta suçlandığından kitabı basılmıyor.

Emin  Abid  “Oğuzname”  kitabında   eski oğuz namelerle “Kitabı Dede Korkud”u kıyaslıyor, bu konuda araştırmalar aparmış uzmanların makalelerini ve arşiv belgelerini inceliyor.

Ne yazık ki, onun şu incelemeleri yayımlanmıyor.  Bu da Korkutşünaslığımıza büyük darbe oluyor.

Azerbaycan’ın özgürlüğüne kovuşmasından 18 yıl ötse de “Oğuzname” basılmamış, Azerbaycan Merkezi Devlet Arşivinin Edebiyat ve İncesent bölümünde muhafıza olunuyor. 

TÜRKSOY ve YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ iş birliği ile 25-28 Ekim 2010 tarihleri arasında gerçekleştireceğimiz “Dede Korkut ve Geçmişten Geleceğe Türk Destanları Uluslararası Sempozyumu